Türkiye'deki Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Dijital Oyun Oynama Alışkanlıkları Araştırma Raporu

2019/2 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile oluşturulan Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kurulu’nun 26 Ocak 2021 tarihli toplantısında alınan 2021/1 sayılı kararların 22. maddesinde “Türkiye’de internet kullanım alışkanlıklarının ölçülmesine ilişkin çalışmaların yapılmasına” karar verilmiş olup söz konusu karar için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu “sorumlu kurum” olarak belirlenmiş ve bu çalışmayı yapmakla görevlendirilmiştir.

Bu görev kapsamında 2021 yılında 1.111 öğrenci (8-16 yaş grubu) ve bunların ebeveynleri ile “Türkiye’deki Çocukların ve Ebeveynlerin Bilinçli ve Güvenli İnternet Kullanım Deneyim ve Alışkanlıkları” araştırması yapılmış, araştırmanın sonuç raporu 8 Şubat 2022 Güvenli İnternet Gününde kamuoyu ile paylaşılmıştır. Aynı araştırma 2022 yılı içerisinde 10.475 (8-16 yaş grubu) öğrenci ve bunların ebeveynleri ile tekrar yapılmış ve araştırmanın sonuç raporu 7 Şubat 2023 Güvenli İnternet Gününde kamuoyu ile paylaşılmıştır.

Sağlık Bakanlığınca oluşturulan ve 2019-2023 yıllarını kapsayan Davranışsal Bağımlılıklar ile Mücadele Ulusal Strateji Belgesi ve Eylem Planı’nın 4. İnisiyatifinde “Bilişim teknolojilerinin, internetin, sosyal medyanın aşırı ve zararlı kullanımını önleme konusunda ülke genelinde bilimsel kapasitenin arttırılması” eylemi yer almaktadır. Bu eylemin 4.2. maddesinde “Bilişim teknolojilerinin, internetin ve sosyal medyanın aşırı ve zararlı kullanımı konusunda saha çalışmalarının yapılması” faaliyeti için Kurumumuz işbirliği yapılacak kurum olarak yer almaktadır. 

Dünya Sağlık Örgütü, bilgisayar oyun bağımlılığını ruhsal sağlık problemi kategorisinde değerlendirmektedir. Bilgisayar oyunları dahil dijital oyunlar internet kullanım alışkanlıkları içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Konunun önemine binaen Kurumumuz, 2023 yılı içinde de Muş Alparslan Üniversitesi ve Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği içinde bu araştırmayı gerçekleştirmiştir.

“Türkiye’deki Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Dijital Oyun Oynama Alışkanlıkları” başlıklı araştırmanın hedefi; Türkiye genelindeki ortaokul ve lise öğrencilerinin dijital oyun oynama durumlarının ortaya konulmasıdır. Bu genel hedef doğrultusunda ortaokul ve lise öğrencilerinin dijital oyun oynama durumlarını etkileyen değişkenlerin ortaya konması da amaçlanmıştır.

Yürütücülüğünü Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumundan Dr. Şahin BAYZAN’ın ve Dr. Abdulkerim GÜN’ün yaptığı projede Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Ölçme Değerlendirme Anabilim dalı öğretim üyelerinden Dr. Öğr. Üyesi Fuat ELKONCA ve Öğretim Teknolojileri Anabilim Dalı öğretim üyelerinden Dr. Öğr. Üyesi Fatih YAMAN araştırmacı olarak görev almıştır.

YÖNTEM

Bu çalışmada ortaokul ve lise öğrencilerinin dijital oyun oynama alışkanlıklarını incelemek amaçlandığı için araştırmanın türü tarama desenin göre tasarlanmıştır. Tarama araştırmaları geniş kitlelerin belirli özelliklerini ya da bir olguya yönelik görüşlerini belirlemek için sıklıkla tercih edilmektedir. Özellikle var olan bir durumun betimlenmesi, olduğu şekliyle incelenmesinin gerektiği durumlarda bu yönteme başvurulmaktadır.

Tarama araştırmalarında sıklıkla ölçek ve anketler kullanılarak çok sayıda katılımcıya ulaşmak hedeflenmektedir (Büyüköztürk vd., 2014). Bu araştırmada da ülke geneli ortaokul ve lise öğrencilerini temsil eden yüksek sayıda örnekleme ulaşılmış ve veri toplama aracı olarak anket ve ölçekler kullanılmıştır. Araştırma kapsamında katılımcıların kişisel bilgilerine ait bulgular için frekans (f) ve yüzde (%) raporlanmıştır. Ölçeklere ait betimsel bulgular amacıyla Aritmetik Ortalama (X) ve Standart Sapma (SS) değerleri sunulmuştur. Ayrıca öğrencilerin bağımlılık düzeylerini belirlemek amacıyla kümeleme analizi yapılarak her bir ölçekler için norm çalışması yapılmıştır. Bu şekilde öğrencilerin bağımlılık düzeyleri detaylı bir şekilde sunulmuştur. 

KATILIMCILAR

2022-2023 eğitim öğretim döneminin ilk yarıyılında Türkiye genelinden ortaokul ve lise düzeyinde öğrenim gören öğrencilerden veri toplama işlemi gerçekleştirilmiştir. Toplam 28.096 öğrenciye ulaşılmış ve öğrencilerden 7.602’si telefonda, tablette ya da bilgisayarda oyun oynamadığını belirttiği için çalışmaya katılmamıştır. Çalışma kapsamında ortaokul düzeyinde 11.891 öğrenci oyun oynadığını belirterek çalışmaya katılırken; lise düzeyinde ise 8.493 öğrenci çalışmaya katılmıştır.

Çalışma kapsamında 20384 çocuğa ulaşılmıştır. Bu çocukların 10071’i (%41,3) kadın iken 10313’ü (%58,7) erkektir. Ortaokul ve lise bağlamında cinsiyet dağılımlarına bakıldığında ise erkeklerin çoğunlukta olduğu görülmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan İstatistiklerle Kadın, 2022 raporu incelendiğinde 10-14 yaş grubundaki çocukların cinsiyet bağlamında oranları erkeklerde %51,3 iken kadınlarda 48.7’dir. Belirtilen yaş grubu ortaokul düzeyindeki öğrencilere karşılık gelmektedir. 15-19 yaş aralığındaki oran incelendiğinde erkeklerin oranı %51,37 iken kadınlarda %48,63’tür. Çalışma kapsamında ulaşılan ortaokul ve lise öğrencilerinin cinsiyet bağlamında dağılımı TÜİK verilerine paralel şekilde olduğu söylenebilir.

Rapora https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/msSgS.pdf linkinden ulaşabilirsiniz.