2024 Yılında Gökyüzünde Neler Olacak?

Yılın on iki ayında Merkür, Jüpiter, Venüs, Satürn, Mars'da neler olacağına dair bilgiler 2024 Yılı Gök Olayları Yıllığı'nda yer almaktadır. Ayrıca 2024 Yılı Gök Olayları Yıllığı'nda gerçekleşecek bazı göktaşı yağmurları da yer almaktadır.

2024 Yılında Türkiye’den Gözlenebilecek Tutulmalar

2024 yılında ülkemizden sadece bir adet parçalı Ay tutulması gözlenebilecek, herhangi bir Güneş tutulması izlenemeyecektir. 18 Eylül 2024 tarihinde 03:41 – 07:47 saatleri arasında gerçekleşecek olan tutulmada Ay, öncelikle Yer’in yarı-gölge konisine giriyor. Saat 05:12’de tam gölge konisine girmeye başlayacak olan Ay, 05:44’te maksimum örtülme anına ulaşıyor. Kısmi tutulmanın 06:15’te sonlanmasının ardından, saat 07:47’de Ay, Dünya’nın yarı-gölge konisinden tamamen çıkmış olacak. Maksimum tutulma anında ise Ay yüzeyinin yaklaşık %8’i Dünya’nın gölge konisine girecek. Türkiye’de Ay, yarı-gölge konisinden tamamıyla çıkmadan önce batmış olacak.

Göktaşı Yağmurları

Gezegenin gökyüzündeki konumu itibarıyla Güneş’ten olan görünür açısal uzaklığına uzanım denir. Gökyüzünde, bu türden açısal uzaklıkları yaklaşık olarak ölçebilmek için pratik bir yöntem kullanılabilir: Kolumuzu ileriye doğru uzatıp, elimizi kapattığımızda yumruğunuzun genişliği açısal olarak yaklaşık 10°’ye, serçe parmağımızın ucu ise aynı kol mesafesinde yaklaşık olarak 1°’ye karşılık gelir. Üç parmağımızı şekildeki gibi birleştirdiğimizde yaklaşık 5°, serçe parmağımız ile işaret parmağımızı kaldırdığımızda yaklaşık 15°, baş parmağımızı ve serçe parmağımızı kaldırdığımızda ise yaklaşık 25°’lik açısal uzunluğu ölçmüş oluruz.

Quadrantid (Dörtlük) Gök Taşı Yağmuru

Quadrantid gök taşı yağmuru 3-4 Ocak gecesinde maksimum etkinliğine ulaşıyor. En yoğun dönemleri yaklaşık iki gün süren diğer gök taşı yağmurlarının aksine, Quadrantidler’in yoğun dönemi yalnızca birkaç saat sürüyor. Gün doğumundan önce, yağmurun çıkış noktası (gökyüzünde meteorların çıkıyor gibi göründüğü alan) kuzeydoğu ufkunun üzerinde 60 derece yüksekliği geçmiş olacak. Meteor yağmurları genellikle yayıldıkları bölgede yer alan takımyıldızın adıyla anılır. Fakat Quadrantidler bu kuralın bir istisnasıdır: Yayılma noktası Çoban (Boötes) ve Ejderha (Draco) Takımyıldızları arasındaki bölgededir. Yağmurun asıl adı olan Quadrans Muralis, ilk olarak 1825’te bildirildiğinde geçerli sayılan ancak 1922’den sonra resmî olarak kabul görmemiş bir takımyıldızdır. Ayrıca çoğu gök taşı yağmurunun ana kaynağı kuyruklu yıldızlar olmasına rağmen, Quadrantidler’in ana kaynağı “2003 EH₁“ isimli bir asteroittir. Quadrantid yağmuru için saat başı görülebilecek meteor sayısı 110 ve üstü olmasına rağmen, hem Ay ışığı hem de insan yapımı ışık kaynaklarının sebep olduğu çevresel ışık kirliliği nedeniyle, gözlem yapılan yerlerde bu sayıların büyük oranda değişebileceği unutulmamalı. 4 Ocak gününün ilk saatlerinde, ilk dördün evresindeki Ay’ın ışığı, en parlak meteorlar dışındakilerin ışığını bastıracaktır. 

Lyrid (Çalgı) Gök Taşı Yağmuru

Kayıt altına alınmış en eski meteor yağmurlarından olan Lyrid gök taşı yağmurlarının yaklaşık 2.700 yıl öncesine dayanan gözlem notları bulunuyor. Bu yağmurun kaynağı, Güneş etrafındaki bir turunu 415 yılda tamamlayan ve 1861 yılında keşfedilen C/1861 G1 Thatcher Kuyruklu Yıldızı’nın artıklarıdır. Yağmurun yayılma noktası Çalgı (Lyra) Takımyıldızı’nda yer alan ve gökyüzünün en parlak yıldızlarından olan Vega ile Herkül Takımyıldızı arasındaki bölgededir.dır. 15 ile 29 Nisan arası gerçekleşecek olan gök taşı yağmurunda, meteorların en yoğun gözlenebileceği tarihin 21-22 Nisan gecesi olacağı ve ideal gözlem koşullarında saat başı ortalama 18 meteor gözleneceği tahmin ediliyor. Meteor yoğunluğunun ulaştığı zirve öncesi ve sonrasında da seyrek dahi olsa meteorlar görülebilir. Yağmurun maksimum etkinliğe ulaştığı tarihlerde neredeyse dolunay evresinde bulunan Ay’ın, yaklaşık olarak %95’inin aydınlık durumda olması, saat başı görülebilecek meteor sayısını bir hayli düşürebilir.

Eta Aquariid Gök Taşı Yağmuru

Eta Aquariid gök taşı yağmurunun kaynağı, 2061 yılında Dünya’dan tekrar gözlenebilecek bir konumda olacak Halley Kuyruklu Yıldızı’ndan ayrılan küçük kayaç ve toz parçaları. Bu kuyruklu yıldız Güneş etrafındaki yörüngesini 76 yılda bir tamamlıyor. Dünya ise Halley Kuyruklu Yıldızı’nın bıraktığı artık alanlardan yılda iki kez geçiyor. Bu geçişlerin yol açtığı gök taşı yağmurlarından biri olan Eta Aquariid’ler, 15 Nisan ile 27 Mayıs tarihleri arasında gözlenebiliyor. Meteor yağmurunun en yoğun gözlenebileceği tarih olan 5-6 Mayıs gecesinde, yeni ay evresine oldukça yakın olan Ay, gözlemi negatif etkileyen bir durumda değil. Yağmurun yayılma noktası kuzey yarım küre gökyüzünde çok yükselmediğinden, ülkemizden saatte 10 - 30 adet meteor gözlenmesi bekleniyor. Kova (Aquarius) Takımyıldızı’ndaki Eta Aqr yıldızına yakın bölgeden çıkıyor gibi görünen yağmurdaki küçük meteor parçalarının Yer atmosferine giriş hızlarının saniyede 66 km civarında olduğu biliniyor.

Delta Aquariid Gök Taşı Yağmuru

Delta Aquariid gök taşı yağmurunun kaynağını 96P Machholz Kuyruklu Yıldızı oluşturuyor. Bu kuyruklu yıldız, Güneş etrafında oldukça küçük bir yörüngede dolanıyor ve turunu her beş yılda bir tamamlıyor. 18 Temmuz ile 21 Ağustos arasında gözlenebilecek Delta Aquariid yağmurunun en yoğun gerçekleşeceği tarih 30-31 Temmuz gecesi olacak. Maksimum etkinliğin beklendiği bu gecede Ay yüzeyinin yaklaşık %20 ’sinin aydınlık olması büyük bir olumsuzluk meydana getirmiyor. Yağmurunyayılma noktası, kuzey yarım kürede gökyüzünde fazla yükselmediğinden (bu durum gözlem yerine göre değişiklik gösterse de) ülkemizden saatte ortalama 10 - 25 kadar gök taşı gözlenmesi bekleniyor. Kova (Aquarius) Takımyıldızı’nda yer alan Delta Aquarii yıldızına (görsel parlaklığı 3,3 kadir) yakın bir bölgeden çıkıyor gibi görünecek yağmurdaki küçük meteor parçalarının Dünya atmosferine giriş hızlarının saniyede yaklaşık 40 km olduğu biliniyor.

Orionid (Avcı) Gök Taşı Yağmuru

Orionid gök taşı yağmuru, Halley Kuyruklu Yıldızı’nın bıraktığı artıklar nedeniyle oluşan diğer bir yağmurdur. Halley, Güneş sisteminin iç bölgelerine doğru her girdiğinde; çekirdeği uzaya buz, toz ve kayaç parçaları saçar. Bu kayaç parçaları Yer atmosferine ekim ayında girdiğinde Orionid meteor yağmuru ile karşılaşırız. 26 Eylül ile 22 Kasım tarihleri arasında gerçekleşecek Orionid yağmurunun en yoğun gözlenebileceği tarih 20-21 Ekim gecesi olacak. Yağmurun yayılma noktası Avcı (Orion) Takımyıldızı civarında, takımyıldızın parlak yıldızı Betelgeuse’ün kuzeyinde yer alıyor. 20-21 Ekim gecesi, Ay şişkin evrede ve gök taşı yağmurunun çıkış noktasına yakın bir konumda. Bu sebeple, gök taşı yağmurunun izlenebileceği karanlık bölgelerde, saatte ortalama 15-20 meteor gözlenmesi bekleniyor. Yağmurdaki küçük meteor parçalarının Dünya atmosferine giriş hızlarının saniyede yaklaşık 66 km olduğu biliniyor

Perseid Gök Taşı Yağmuru

109P/Swift-Tuttle Kuyruklu Yıldızı’ndan ayrılan küçük kayaç ve toz parçalarının Perseid yağmurunun kaynağı olduğu biliniyor. Çekirdeği 26 km çapa sahip Swift-Tuttle Kuyruklu Yıldızı, Güneş çevresindeki turunu 133 yılda tamamlıyor. 14 Temmuz ile 1 Eylül tarihleri arasında gerçekleşecek Perseid gök taşı yağmurunun en yoğun gözlenebileceği tarih 12-13 Ağustos gecesi olacak. Perseid en yoğun meteor yağmurlarından biridir ve yağmurun yoğun olduğu günlerde saatte 75 - 100 adet meteor gözlenebilir. Ay bu tarihte ilk dördün evresinde olup gece yarısından önce batmış olacak. Meteorlar, Kahraman (Perseus) Takımyıldızı’nın bulunduğu bölgeden yayılıyormuş gibi görünecek. Yer atmosferine giriş hızlarının ise saniyede ortalama 59 km civarında olduğu biliniyor. Perseid yağmuru sırasında “ateş topları” denilen gök taşlarını da görmek mümkün. Ateş topları daha büyük bir ışık patlaması şeklinde ve daha uzun süre gözlenebilen, ayrıca parlaklıkları -3 kadire ulaşan parlak meteorlardır.

Leonid (Aslan) Gök Taşı Yağmuru

Leonid (Aslan) gök taşı yağmuru sağanak oluşturmayacak olsa da meraklılarına gökyüzünde ışıktan izler bırakacak. Leonid gök taşı yağmuru tarihte (örneğin, 1999 ve 2001 yıllarında) rastlanılan yoğun meteor fırtınalarıyla hatırlanabilir. Küçük bir kuyruklu yıldız olan 55P/Tempel-Tuttle’ın bu yağmurun kaynağı olduğu biliniyor. Meteorların yayılma noktası, yağmurun adından da anlaşılacağı üzere, Aslan (Leo) Takımyıldızı sınırları içinde yer alıyor. 33 yılda bir yoğun yağış bırakan Leonid meteor yağmuru, şu anda sakin döneminde. 3 Kasım ile 2 Aralık tarihleri arasında gerçekleşecek olan meteor yağmurunun 17-18 Kasım gecesinde en yoğun düzeye (saatte 10-15 adet) ulaşması bekleniyor. Leonidlerin Yer atmosferine giriş hızları saniyede yaklaşık 70 km olacak. Ay’ın dolunay evresine çok yakın durumda olması, meteor yakalamayı da epey zorlaştırıyor. Dünya’nın 2099 yılına kadar yoğun bir Leonid ile karşılaşması zor görünüyor. Kuyruklu yıldız 2031 ve 2064 yıllarında geri döndüğünde saatte 100’ü aşan oranlarda Leonid aktivitesi görülebileceği tahmin ediliyor.

Geminid (İkizler) Gök Taşı Yağmuru

Aralık ayında gözlemlenebilecek Geminid gök taşı yağmurunun kaynağı 3200 Phaethon isimli bir asteroit. Bu asteroit, Güneş etrafındaki turunu 1,4 yılda tamamlıyor. 3200 Phaethon’a “ölü veya kayaç kuyruklu yıldız” da deniyor çünkü bu kayaç parçası, kuyruklu yıldızlar gibi oldukça basık bir elips yörüngede hareket ediyor. Geminid veya İkizler gök taşları, yaklaşık olarak 4 - 20 Aralık tarihleri arasında gözlenebiliyor ve ayın ortalarına doğru (13-14 Aralık) en yüksek sayıya ulaşıyor. Genelde, en fazla meteor gözlenebilen yağmurlardan biri olan Geminidlerin en yoğun olacağı zaman diliminde (14 Aralık sabahına karşı), saatte ortalama 120 meteor gözlenmesi bekleniyor. Fakat Ay’ın bu tarihte neredeyse dolunay evresinde (yüzeyinin %97’si aydınlık) olması sebebiyle,bu sayı ciddi oranda düşebilir. İkizler (Gemini) Takımyıldızı bölgesinden çıkıyor görünecek bu gök taşlarının Dünya atmosferine giriş hızları saniyede ortalama 35 km olacak.

OCAK

01 Ocak Ay, Yer’e en uzak konumunda (Saat: 18.28, 404.911 km)
03 Ocak Yer, Güneş’e en yakın konumda (Saat: 02.59, 147,1 milyon km)
10 Ocak Ay ve Mars gün doğumunda birbirlerine yakın konumda
13 Ocak Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 13.35, 362.264 km)
14 Ocak Ay ve Satürn gün batımından sonra batıda birbirlerine yakın görünümde
18 Ocak Ay ve Jüpiter birbirlerine yakın görünümde
27 Ocak Merkür ve Mars gün doğumunda birbirine yakın görünümde
29 Ocak Ay, Yer’e en uzak konumunda (Saat: 11.14, 405.781 km)

ŞUBAT

08 Şubat Ay ve Mars gün doğumunda doğuda birbirlerine yakın görünümde
10 Şubat Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 21.49, 358.088 km)
11 Şubat Ay ile Satürn gün batımında batıda birbirlerine yakın görünümde
15 Şubat Ay ile Jüpiter birbirlerine yakın görünümde
22 Şubat Venüs ve Mars doğu ufkunda yakın görünümde
25 Şubat Ay, Yer’e en uzak konumunda (Saat: 18.00, 406.316 km)

MART

08 Mart Ay, Venüs ve Mars gün doğumunda doğuda birbirlerine yakın görünümde
10 Mart Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 10.06, 356.895 km)
14 Mart Ay ve Jüpiter birbirlerine yakın görünümde
20 Mart İlkbahar ılımı (Saat: 06.06, gece ve gündüz süreleri eşit)
22 Mart Venüs ve Satürn sabah doğu ufkunda birbirlerine çok yakın görünümde
23 Mart Ay, Yer’e en uzak konumunda (Saat: 18.44, 406.292 km)

NİSAN

06 Nisan Ay, Mars ve Satürn gün doğumunda doğuda birbirlerine yakın görünümde
07 Nisan Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 20.35, 358.850 km)
10 Nisan Ay ile Jüpiter gün batımında batıda birbirine yakın görünümde
11 Nisan Mars ve Satürn gün doğumundan hemen önce doğu ufkunda yakın görünümde
20 Nisan Ay, Yer’e en uzak konumunda (Saat: 05.09, 405.625 km)

MAYIS

04 Mayıs Ay ve Satürn sabaha karşı doğu ufkunda birbirlerine yakın görünümde
05 Mayıs Ay ve Mars sabaha karşı doğu ufkunda birbirlerine çok yakın görünümde
06 Mayıs Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 01.11, 363.166 km)
07 Mayıs Ay ve Merkür gün doğumundan önce doğu ufkunda yakın konumda
17 Mayıs Ay, Yer’e en uzak konumunda (Saat: 22.00, 404.641 km)
31 Mayıs Ay ve Satürn sabaha doğru güneydoğu gökyüzünde birbirine yakın konumda

HAZİRAN

02 Haziran Ay, Yer’e en yakın konumda (Saat: 10.23, 368.108 km)
03 Haziran Ay ve Mars sabaha karşı doğu ufkunda yakın görünümde
14 Haziran Ay, Yer’e en uzak konumunda (Saat: 16.36, 404.078 km)
20 Haziran Yaz gün dönümü (Saat: 23.50)
27 Haziran Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 14.45, 369.292 km)
28 Haziran Ay ve Satürn gece gökyüzünde yakın konumda

TEMMUZ

02 Temmuz Ay ve Mars sabaha karşı doğu gökyüzünde yakın konumda
05 Temmuz Yer, Güneş’e en uzak konumda (Saat: 08.06 , 152 milyon km)
07 Temmuz Ay ve Merkür gün batımında batı ufkunda birbirlerine yakın görünümde
12 Temmuz Ay, Yer’e en uzak konumunda (Saat: 11.12, 404.363 km)
24 Temmuz Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 08.43, 364.914 km)
24 Temmuz Gece yarısına doğru Satürn ve Ay birbirlerine yakın görünümde

AĞUSTOS

06 Ağustos Gün batımında batı ufkunda Ay ve Venüs birbirlerine yakın görünümde
09 Ağustos Ay, Yer’e en uzak konumunda (Saat: 04.32, 405.298 km)
15 Ağustos Gece yarısından sonra Mars ve Jüpiter birbirlerine yakın görünümde
20 Ağustos Ay ve Satürn birbirlerine yakın görünümde
21 Ağustos Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 08.05, 360.199 km)

EYLÜL

05 Eylül Gün batımında batı ufkunda Ay ve Venüs birbirlerine yakın görünümde
05 Eylül Ay, Yer’den en uzak konumunda (Saat: 17.55, 406.215 km)
17 Eylül Ay ve Satürn birbirlerine yakın görünümde
18 Eylül Parçalı Ay tutulması (Saat: 03.41- 07:47)
18 Eylül Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 16.26, 357.284 km)
22 Eylül Sonbahar ılımı (Saat: 15:44, gece ve gündüz süreleri eşit)

EKİM

02 Ekim Ay, Yer’e en uzak konumunda (Saat: 22.40, 406.517 km)
05 Ekim Gün batımında batı ufkunda Ay ve Venüs birbirlerine yakın görünümde
14 Ekim Satürn ve Ay birbirlerine yakın görünümde
17 Ekim Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 03.46, 357.173 km)
23 Ekim Gece yarısına doğru Mars ve Ay doğu ufkunda yakın görünümde
30 Ekim Ay, Yer’den en uzak konumunda (Saat: 01.50, 406.164 km)

KASIM

03 Kasım Gün batımında batı ufkunda Ay ile Merkür birbirlerine yakın görünümde
04 Kasım Gün batımında batı ufkunda Ay ile Venüs birbirlerine yakın görünümde
10 Kasım Satürn ve Ay birbirlerine yakın görünümde
14 Kasım Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 14.18, 360.110 km)
20 Kasım Gece yarısına doğru Ay ve Mars birbirlerine yakın görünümde
26 Kasım Ay, Yer’den en uzak konumunda (Saat: 14.56, 405.315 km)

ARALIK

04 Aralık Gün batımında batı ufkunda Ay ve Venüs birbirlerine yakın görünümde
08 Aralık Satürn ve Ay birbirlerine yakın görünümde
12 Aralık Ay, Yer’e en yakın konumunda (Saat: 16.18, 365.360 km)
18 Aralık Mars ve Ay birbirlerine yakın görünümde
21 Aralık Kış gün dönümü (Saat: 12.20)
24 Aralık Ay, Yer’den en uzak konumunda (Saat: 10.25, 404.486 km)

2024 YILI GÖK OLAYLARI YILLIĞI