Hazine Finansman Programı 2023 Yılı Gelişmeleri ve 2024 Yılı Öngörüleri

Bilindiği üzere, 2024 - 2026 dönemine ilişkin Orta Vadeli Program 6 Eylül 2023 tarihinde yayımlanmış, 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı ise 17 Ekim 2023 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulmuştur.

Orta Vadeli Program ve Merkezi Yönetim Bütçesi öngörüleri esas alınarak hazırlanan 2024 yılı Hazine Finansman Programı aşağıda kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır.

I – Finansman Programı

Kamu borç yönetiminin yürütülmesinde makroekonomik dengeleri gözeterek para ve maliye politikalarıyla uyumlu, sürdürülebilir, saydam ve hesap verilebilir bir borçlanma politikası izlenmesi; finansman ihtiyaçlarının, iç ve dış piyasa koşulları ve maliyet unsurları göz önüne alınarak belirlenen risk düzeyi çerçevesinde, orta ve uzun vadede mümkün olan en uygun maliyetle karşılanması ilkeleri esas alınır.

Bu ilkeleri temel alarak oluşturulan borçlanma politikaları çerçevesinde hazırlanan ve düzenli olarak kamuoyuna duyurulan Hazine Finansman Programları, her yıl orta ve uzun vadeli bir bakış açısı ile belirlenen stratejik ölçütler esas alınarak yürütülmektedir.

2003 yılından bu yana kararlılıkla yürütülen söz konusu uygulama, kamu borç stokunun yapısının iyileştirilmesini, borç stokunun maruz kaldığı risklere karşı hassasiyetinin önemli ölçüde azaltılmasını ve bu sayede borçlanma politikalarının sürdürülebilir bir yapıda devam ettirilebilmesini mümkün kılmaktadır.

a) 2023 Yılı İç Finansman Gelişmeleri

2023 yılında yaşanan olumsuz küresel ekonomik ve jeopolitik gelişmelerin yanında Şubat ayında ülkemizde yaşanan deprem felaketine rağmen, stratejik ölçütlere dayalı kamu borç yönetimi politikası uygulamasından taviz verilmemesi sayesinde, kamu borç yönetimi alanında sahip olunan güçlü yapı korunmuştur.

Bilindiği üzere, 2022 yılının ikinci yarısında uygulamaya konan makro ihtiyati tedbirler ile yurt içi piyasadaki yatırımcıların Türk Lirası (TL) cinsi, sabit faizli, uzun vadeli Devlet İç Borçlanma Senetlerine (DİBS) yönelik talebinde kayda değer bir artış görülmüş olup söz konusu talep 2023 yılında da devam etmiştir. Yatırımcıların söz konusu ilave DİBS talebinin ve Şubat ayında yaşadığımız deprem felaketi nedeniyle oluşan ilave finansman ihtiyacının karşılanabilmesi amacıyla, yurt içi piyasadaki borçlanma tutarları artırılmıştır. Söz konusu artış büyük ölçüde TL cinsi, uzun vadeli, sabit getirili borçlanma senedi ihraçları ile sağlanmıştır.

Bu çerçevede uygulamaya konulan borç yönetimi stratejisi kapsamında ihraç edilen TL cinsi uzun vadeli sabit getirili senetler yoluyla iç borçlanmanın kompozisyonunda olumlu gelişmeler kaydedilerek, borç stokunun makroekonomik değişkenlere karşı hassasiyeti azalmıştır.

 2022 yılında 70 ay olan nakit iç borçlanmanın ortalama vadesi 2023 yılı Ocak -Ekim döneminde 65 ay olarak gerçekleşmiştir.

 2022 yılında yüzde 16,3 olan sabit getirili TL cinsi iç borçlanmanın ortalama maliyeti, 2023 yılı Ocak - Ekim döneminde yüzde 18 seviyesinde gerçekleşmiştir.

 2019-2022 döneminde toplam iç borçlanmanın %46,7’si sabit getirili TL cinsi senetler ile sağlanmışken, 2023 Ocak - Ekim döneminde sabit getirili TL cinsi senetlerin iç borçlanmadaki payı %54,2’ye yükselmiştir.

 İç piyasada ilk defa 2022 yılında gerçekleştirilen 10 yıl vadeli sabit getirili TL cinsi kira sertifikası ihraçlarına 2023 yılında da devam edilmiştir.

 Borç stokunun döviz kurundaki dalgalanmalara karşı duyarlılığının azaltılması amacıyla, 2023 yılı Ocak - Ekim döneminde 8,5 milyar ABD doları tutarındaki döviz cinsi iç borç anapara itfasına karşılık iç piyasada 6,6 milyar ABD doları tutarında döviz cinsi iç borçlanma gerçekleştirilmiştir.

 Diğer taraftan, yatırımcı tabanının genişletilmesi ve borçlanma araçlarının çeşitlendirilmesi amacıyla,

* 2012 yılından bu yana gerçekleştirilen kira sertifikası ihraçlarına 2023 yılında da devam edilmiştir. Bu çerçevede, Ocak – Ekim döneminde iç piyasada toplam 107,4 milyar TL tutarında TL cinsi kira sertifikası ihraç edilmiştir.

* 2023 yılı Ocak – Ekim döneminde toplam 136,3 milyar TL tutarında Türk Lirası Gecelik Referans Faiz Oranına (TLREF) endeksli senet ihracı gerçekleştirilmiştir.

b) 2023 Yılı Dış Finansman Gelişmeleri

2023 yılında küresel ekonomik görünüm, gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikası kararları ve yaşanan jeopolitik gelişmeler küresel piyasaları yakından etkilemiştir. 2022 yılında son 25 yılın en yüksek seviyesine ulaşan küresel enflasyon, 2023 yılında bir miktar gerilese de, tarihi ortalamanın üzerindeki seyrini sürdürmektedir.

Küresel enflasyonun yüksek seyri, gelişmiş ülke merkez bankalarının sıkı para politikası uygulamaları ve jeopolitik riskler sonucunda yatırımcıların temkinli duruşları özellikle gelişmekte olan ülkelerin finansmana erişimini sınırlamaktadır. Bunun yanında, ABD 10 yıl vadeli Hazine tahvil getirilerinin son 16 yılın en yüksek değerine ulaşması da uluslararası finansmana erişim maliyetini artırmıştır.

2023 yılının ilk yarısında gelişmekte olan ülkelere yönelik fon akımları pozitif bir seyir izlemiş olsa da, özellikle yılın ikinci yarısından itibaren gelişmekte olan ülkelerden fon çıkışlarının yaşandığı gözlenmiştir. Uluslararası sermaye piyasalarındaki ülke ihraç tutarları yılın ilk çeyreğinde yüksek miktarda seyretmiş, ancak yılın kalanında söz konusu tutarlarda azalma görülmüştür. Bu seyirde, gelişmiş ülke merkez bankalarının gösterge faiz oranlarını beklenenden daha uzun süre mevcut yüksek seviyelerde tutacağına ilişkin beklentiler de etkili olmuştur.

 2023 yılında Ocak, Mart ve Nisan aylarında uluslararası sermaye piyasalarında gerçekleştirilen tahvil ihraçlarına yatırımcılar yoğun ilgi göstermiş olup söz konusu dönemde uluslararası sermaye piyasalarından toplam 7,5 milyar ABD doları tutarında dış finansman sağlanmıştır.

 2023 yılı Nisan ayında gerçekleştirilen 2,5 milyar dolar tutarındaki 7 yıl vadeli yeşil tahvil ihracı, ülkemiz Hazinesi tarafından uluslararası sermaye piyasalarında ihraç edilen ilk Çevresel, Sosyal ve Yönetişim tahvili olma özelliği taşımaktadır. Yeşil tahvil ihracı aracılığıyla sağlanan finansman, uygunluk kriterlerini sağlayan yeşil projelerimizin finansmanı/refinansmanı için kullanılacaktır.

 Söz konusu yeşil tahvil ihracı, yeni bir uluslararası yatırımcı tabanına ulaşılması, orta ve uzun vadeli kalkınma hedeflerinin finansmanı ve sürdürülebilir ekonomik büyümenin desteklenmesi açısından önem arz etmektedir.

 Ayrıca söz konusu yeşil tahvil ihracı ile ülkemizin 2053 yılı net sıfır emisyon hedeflerine ulaşması ve iklim değişikliği ile mücadele hususlarına da katkı sağlanmıştır.

 Yatırımcı ilişkileri kapsamında ise 2023 yılı Ocak - Ekim döneminde uluslar arası yatırımcılar, finansal kuruluşlar ve kredi derecelendirme kuruluşları ile Türk ekonomisi, yerel ve küresel sermaye piyasalarındaki gelişmelere ilişkin çok sayıda görüşme gerçekleştirilerek farklı profil ve çeşitlilikteki yatırımcı kitlesine ulaşılmıştır.

PROGRAM