Doğal Afet Bölgelerinde Düzenlenen Mirasçılık Belgeleri (24 Şubat 2023)

Genel Müdür Bakan a. Hâkim Hakan ÖZTATAR imzalı resmi yazıda ''06.02.2023 günü meydana gelen depremler Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye, Adıyaman, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Malatya, Kilis, Adana ve Elazığ başta olmak üzere çevre illerde yoğun şekilde hissedilmiştir. Depremin yol açtığı can kayıpları ve yaralanmalar ile maddi hasarlar tüm milletimizi derin üzüntüye sevk etmiştir.

Bilindiği gibi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 7 nci maddesinde; "Resmî sicil ve senetler, belgeledikleri olguların doğruluğuna kanıt oluşturur.

Bunların içeriğinin doğru olmadığının ispatı, kanunlarda başka bir hüküm bulunmadıkça, her hangi bir şekle bağlı değildir." aynı Kanunun 29 uncu maddesinde; "Bir hakkın kullanılması için bir kimsenin sağ veya ölü olduğunu veya belirli bir zamanda ya da başka bir kimsenin ölümünde sağ bulunduğunu ileri süren kimse, iddiasını ispat etmek zorundadır.

Birden fazla kişiden hangisinin önce veya sonra öldüğü ispat edilemezse, hepsi aynı anda ölmüş sayılır." aynı Kanunun 30 uncu maddesinde; "Doğum ve ölüm, nüfus sicilindeki kayıtlarla ispat olunur.

Nüfus sicilinde bir kayıt yoksa veya bulunan kaydın doğru olmadığı anlaşılırsa, gerçek durum her türlü kanıtla ispat edilebilir." aynı Kanunun 598 inci maddesinin birinci ve üçüncü fıkralarında; "Başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince veya noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilir....Mirasçılık belgesinin geçersizliği herzaman ileri sürülebilir." 1512 sayılı Noterlik Kanununun 71/A maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; "Aşağıda belirtilen işlemler noterler tarafından da yapılabilir:... b) Mirasçılık belgesi verilmesi." aynı Kanunun 71/B maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında; "Noterler, ilgilinin yazılı veya sözlü başvurusu üzerine, talep edilen işlemle ilgili bir tutanak düzenler. İşlemler yapılırken, o işlemlerle ilgili özel kanunlarındaki usuller de gözetilir. Talebin konusu bir belge düzenlenmesini gerektiriyorsa noter, ilgilisine bu belgeyi de düzenleyerek verir.

Noterler, bu Kanunun 71/A maddesinde belirtilen işlemleri bizzat yaparlar. Ancak, noterlik dairesinde imza yetkisi verilmiş hukuk fakültesi mezunu görevli veya noter stajyeri mevcut ise bu işlemler onun tarafından da yapılabilir.

Mirasçılık belgesi verilmesinin yargılamayı gerektirmesi, nüfus kayıtlarının mirasçılık belgesi verilmesi konusunda yeterli olmaması veya mirasçılık belgesinin yabancılar tarafından talep edilmesi durumunda, mirasçılık belgesi noterler tarafından verilemez." aynı Kanunun 71/C maddesinde; "Noterlerin verdikleri mirasçılık belgesi hakkında, menfaati ihlal edilenler tarafından sulh hukuk mahkemesine itirazda bulunulabilir. Sulh hukuk mahkemesi, itiraz üzerinde verdiği kararın bir örneğini ilgili notere ve Türkiye Noterler Birliğine bildirir." 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun "Çekişmesiz yargı işleri" başlıklı 382 nci maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin altıncı alt bendinde; "Mirasçılık belgesi verilmesi." aynı Kanunun 388 inci maddesinde; "Kanunda aksine hüküm bulunmayan hâllerde, çekişmesiz yargı kararları maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez.", 4539 sayılı Doğal Afet Bölgelerinde Afetten Kaynaklanan Hukuki Uyuşmazlıkların Çözümüne ve Bazı İşlemlerin Kolaylaştırılmasına İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabulü Hakkında Kanunun 1 inci maddesinde; "Doğal afet bölgelerinde afete maruz kalanların, afetten kaynaklanan hukuki uyuşmazlıkların çözümü amacıyla delillerin tespitine ilişkin istemleri, ispat olunacak olay ile tanıklar ve bilirkişiye sorulacak sorulara ilişkin konuları belirten ve üç nüshadan oluşan bir dilekçenin verilmesi veya mahkeme kalemine yapılacak sözlü başvurunun tutanağa geçirilmesi suretiyle yapılır.

Ölüm, gaiplik veya yaralanma gibi nedenlerle delil tespiti yaptıramayacak durumda olanların eşleri ile üçüncü dereceye kadar kan veya sıhri hısımları da delil tespiti isteminde bulunabilirler.

Delil tespitine ilişkin başvurular, mahkemece öncelikle incelenir ve karara bağlanır." aynı Kanunun 2 nci maddesinde; "Doğal afet bölgelerinde avukatlar, vekaletname verme şartı aranmaksızın, istem sahiplerince verilen yetki belgesi ile kayıtlı bulundukları baro tarafından düzenlenen kimlik belgesini ibraz etmek suretiyle bu Kanunun 1 ve 4 üncü maddelerinde öngörülen işlemleri yapabilirler." aynı Kanunun 3 üncü maddesinde; "Doğal afete maruz kalanların istemleri halinde, afetten kaynaklanan hukuki uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin her türlü dava ve işlemlerde adli müzaheret hükümleri uygulanır.

Ancak, doğal afete maruz kaldığını beyan edenler bakımından 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 465 ve 468 inci maddelerindeki delil gösterme ve şahadetname verme şartları aranmaz....", aynı Kanunun 4 üncü maddesinde; "Doğal afete maruz kalanları ilgilendiren veraset belgelerinin alınmasında öncelikle resmi kayıtlar esas alınır. Resmi kayıt bulunmaması halinde diğer muteber deliller ikame edilir." hükümleri yer almaktadır.

Mirasçılık belgesinde, tüm kanunî mirasçıların, kendilerine düşen miras payları ile birlikte gösterilmesi önem arz etmektedir. Zira, mirasçılık belgesi, kimlerin kanunî mirasçı olduğunu gösteren ve kanunî mirasçılar lehine karine oluşturan bir belgedir. Nitekim mirasbırakan ile mirasçılar arasındaki bağın türü ile mirasçıların miras ehliyetinin bulunup bulunmadığı ve terekenin paylaşım oranı mirasçılık belgesi marifetiyle tevsik olunur. Keza kanunî mirasçıların, mirasçılık belgesinin bahşettiği zilyetlik marifetiyle tereke alacaklarını talep ve tahsil ile terekeye ait sicile kayıtlı taşınır ve taşınmazların intikalini ve açıklayıcı tescilini talep etmek hak ve yetkileri de bulunmaktadır.

Bu itibarla; ohal ilan edilen illerde bulunan veya yaşanan deprem felaketi nedeniyle Ohal ilan edilen illerden ayrılmak zorunda kalanların; ülke çapındaki tüm sulh hukuk mahkemelerinden mirasçılık belgesi almak için talepte bulunabilecekleri, 4539 sayılı Kanununda yer alan başvuru ve temsile ilişkin kolaylaştırıcı düzenlemelerin ve istemleri halinde adli yardımdan yararlandırılmalarına ilişkin hükmün dikkate alınması gerektiği, kanunda sayılan istisnalar dışında ülke çapındaki tüm noterliklerden mirasçılık belgesi almak için talepte bulunabilecekleri, mirasçılık belgelerinin düzenlenmesinde öncelikle resmi kayıtların esas alınması, resmi kayıt bulunmaması halinde diğer muteber delillerin ikame edilmesi gerektiği, hangisinin önce veya sonra vefat ettiği tespit edilemeyenlerin aynı anda ölmüş sayılacaklarının ve aynı anda ölmüş sayılmaları nedeniyle birbirlerine mirasçı olamayacaklarının dikkate alınması gerektiği, çekişmesiz yargı kararlarından olan mirasçılık belgesinin maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmediği hususlarında bilgi edinilmesini, keyfiyetin tüm sulh hukuk mahkemelerine ve noterlere duyurulmasını rica ederim.'' denilmiştir.