Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi (2023-2030) ve I. Aşama Eylem Planı (2023-2025)

Eylem Planı'nda Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık'ın ''Ülkemiz, son yıllarda sosyal politika uygulamalarında büyük başarılara imza atmıştır. Politikalarımızın merkezine insanı alarak attığımız her adım, daha müreffeh, daha güçlü bir Türkiye yolunda bize güç katmıştır ve katmaya devam edecektir. Hiçbir ayrım gözetmeden, hiçbir ihmale fırsat vermeden, herkesin kamu hizmetlerinden eşit ve adil bir şekilde yararlanması teminat altına alınarak, insan odaklı hizmet anlayışı şeffaf hale getirilmiştir.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığımız; mutlu birey, uyumlu ve huzurlu aile ve müreffeh toplum hedefleriyle hizmetlerimizi tüm vatandaşlarımıza ulaştırmaya devam etmektedir. Aile ve toplum yapımızın korunmasına yönelik eğitim ve farkındalık çalışmalarını sürdürmekte; başta kadın, çocuk, engelli ve yaşlılarımız ile şehit yakını, gazi ve gazi yakınlarımız olmak üzere özel politika gerektiren vatandaşlarımıza yönelik koruyucu ve önleyici programlarımızı etkin bir şekilde uygulamaktayız.

Roman vatandaşlarımız ise yukarıda ifade ettiğim hedefler doğrultusunda sorunlarına çözüm yolları bulunması, yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve vatandaşlar arasında sosyal içermenin sağlanması amacıyla büyük önem verdiğimiz, büyük ailemizin en önemli parçalarından biridir.

Türkiye Cumhuriyetinin önemli üyelerinden biri olan Roman vatandaşlarımızın sorunları için başta Sayın Cumhurbaşkanımızın önderliğinde, önemli çalışmalar yapılmıştır. Bu doğrultuda çalıştaylar, toplantılar düzenlenerek Roman vatandaşlarımızın sorunlarının gündeme gelmesine ve bir sivil toplum oluşmasına öncülük edilmiştir. Kanunlardaki, yönetmeliklerdeki incitici ifadelerin ayıklanmasından toplu konut inşasına, sosyal desteklerden sanatçı kimliklerinin tesciline kadar her alanda çalışmalar yapılması sağlanmıştır.

Toplumumuzun ayrılmaz bir parçası olan Roman vatandaşlarımız ülkemizin tüm kesimleriyle birlikte ülkemizin zenginliklerinden istifadeyle bugünümüze ve yarınımıza değer katmaya devam edeceklerdir. Bakanlığımız da kurum ve kuruluşlarımızla iş birliği içerisinde Roman kardeşlerimizin hizmetlerimizden yararlanma kapasitelerini artırmayı sürdürecektir.

Bakanlığımız bu kapsamda; Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi (2016-2021) ve 1. Aşama Eylem Planı (2016-2018) ve II. Aşama Eylem Planlarını (2019-2021) uygulamıştır. Bu belgeler temel olarak eğitim, istihdam, barınma, sağlık, sosyal hizmetler ve sosyal yardımlar ile izleme ve değerlendirme alanlarındaki eylemleri kapsamıştır. Söz konusu strateji belgesi ve eylem planlarının uygulanması Bakanlığımızca yakından takip edilmiş, kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ve akademisyenlerden oluşan kurullar ile ilerlemeler ve gerçekleşmeler değerlendirilmiştir. 

Bu çalışmaların bir sistematiğe kavuşması amacıyla Roman Strateji Belgesi için Etkili Bir İzleme, Değerlendirme ve Koordinasyon Mekanizması Kurulması (ROMSİD) projesi uygulamaya konmuştur. Proje kapsamında bir mekanizma kurularak Roman vatandaşlara yönelik çalışmalarımızın koordinasyonunun ve hizmet kalitesinin artırılması hedeflenmektedir. Proje 2019-2022 yıllarını kapsamaktadır.

Çalışmalarımızın devamı niteliğinde 2021 yılı itibarıyla yeni bir strateji belgesi ve eylem planı hazırlıkları Bakanlığımızca başlatılmış, kamu kurumlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve akademisyenlerin bu süreçte katkıları alınarak söz konusu belgemize son hali verilmiştir.

Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi ve Eylem Planının (2023-2025) hazırlanması sürecinde birlikte çalıştığımız ve eylem planının uygulamasında önemli görevler üstlenen kamu kurum ve kuruluşlarına, sivil toplum kuruluşlarına ve görüşleri ile Belgenin hazırlık sürecinde bize katkı sunan herkese teşekkürlerimi sunar, belgenin Roman vatandaşlarımızın hayat standartlarının yükselmesine ve hayırlara vesile olmasını temenni ederim.'' açıklamasına yer verildi.

GİRİŞ

Türkiye’de Roman vatandaşların sosyal içerilmeleri konusunda yasal ve toplumsal alanda birçok kazanım elde edilmiş, mevzuat değişiklikleri gerçekleştirilmiş, stratejiler ve eylemler ortaya konmuş ve projeler uygulanmıştır. Söz konusu çalışmaların artarak devam etmesi hususunda kamu kurumlarınca çalışmalar devam etmektedir.

Yukarıda ifade edilen değişiklik ve çalışmaların oldukça önemli ve kıymetli olduğunun bilinciyle, Roman vatandaşların toplumsal hayata etkin katılımlarının önünde halen aşılması gereken önemli bir mesafe bulunduğu görülmektedir.

Birçok hassas grupta olduğu gibi, Roman vatandaşların yaşamış oldukları sorunların giderilmesi için bütüncül bir yaklaşım sergilenmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda kamu kurumlarının kendi görev alanlarıyla birlikte diğer kamu kurumları ve sivil toplumla da iş birliği içerisinde Roman vatandaşlara yönelik program ve uygulamaları gerçekleştirmeleri büyük önem taşımaktadır.

Bu kapsamda Roman vatandaşlara yönelik çalışmaların ve projelerin bir sistematiğe bağlanması adına 2016 yılında “Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2016-2021” yürürlüğe girmiştir. Söz konusu belge çeşitli politika alanlarında birçok eylemle desteklenerek bahse konu yıllar arasında uygulanmıştır. Roman vatandaşlarımızın yaşam koşullarının iyileştirilmesine destek sağlamak adına “Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Projesi (SİROMA)” hayata geçirilmiştir. SİROMA Projesi ile Roman vatandaşlarımızın istihdam edilebilirliklerinin arttırılarak sosyal içermelerinin artırılması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda Roman vatandaşlarımızın yoğun olarak yaşadığı 12 ilde istihdam artırıcı çalışmalar, eğitimi destekleyici etkinlikler ve sağlık okuryazarlığının kazandırılması faaliyetleri yürütülmüştür.

Ayrıca Bakanlığımız Roman vatandaşlara yönelik tüm kamu kurum ve kuruluşlarınca verilen hizmetlerin nicelik ve niteliğinin artırılması amacıyla “Roman Strateji Belgesi için Etkili Bir İzleme, Değerlendirme ve Koordinasyon Mekanizması Kurulması Projesi (ROMSİD)”ni 2020 yılında uygulamaya başlamıştır. Bu proje kapsamında strateji belgesi ve eylem planında sorumluluğu bulunan paydaşların izleme ve değerlendirme alanında kapasitelerinin artırılmasına dönük faaliyetler gerçekleştirilmektedir.

Roman vatandaşlarımızın sorunlarının tartışıldığı, kültürlerinin korunmasına yönelik istişarelerin yapıldığı bir gün olarak Dünya’da kabul edilen 8 Nisan Günü, ülkemizde de vatandaşlarımızın başta eğitim, istihdam ve iskân sorunları olmak üzere, sorunların çözümüne hız verilmesi, her türlü ayrımcılık zeminin ortadan kaldırılmasına yönelik yapılan çalışmaların değerlendirilmesi ve Roman kültürünün korunarak yaşatılması amacıyla “Romanlar Günü” olarak kutlanmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı Genelgesi 8 Nisan 2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

2021 yılı itibarıyla uygulama süresi sona eren “Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi ve Eylem Planı” uygulama süresi içerisinde önemli bir politika referans belgesini teşkil etmiş, Roman vatandaşlara yönelik program ve proje uygulayan kamu kurumlarına yol gösterici olmuştur. Bu belgenin uygulama süresinin sona ermesiyle birlikte Bakanlığımızca yeni Strateji Belgesi ve Eylem Planı çalışmalarına başlanmıştır.

“Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi ve Eylem Planı” daha önce hazırlanan belgelerden edinilen çıkarımlar ve deneyimlerle birlikte ortaya konmuş ortak çalışmanın bir sonucudur. Belge, Bakanlığımız ve ilgili diğer kamu kurumlarının Roman vatandaşlara yönelik ortak mutabakatlarını ve iş birliği vizyonlarını içermektedir.

Bu çerçevede eğitim, istihdam, barınma, sağlık, sosyal yardım, sosyal hizmet ve genel politikalardan oluşan politika alanlarında stratejik amaçlar ve hedefler ortaya konarak bu hedefleri gerçekleştirmeye dönük eylemler ve faaliyetler oluşturulmuştur. Uygulanacak olan eylem ve faaliyetlere yönelik gösterge ve doğrulama kaynakları ile çalışmaların verimliliğinin izlenmesi ve değerlendirmesi gerçekleştirilecektir.

İzleme ve değerlendirme noktasında Bakanlık olarak oluşturulacak izleme ve değerlendirme sistemiyle birlikte Türkiye genelinde Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi ve Eylem Planı kapsamında gerçekleştirilen çalışmaları izleme, değerlendirme ve raporlamasını gerçekleştirerek izleme ve değerlendirme kuruluna sunulması hedeflenmektedir.

Oluşturulan Strateji Belgesi ve Eylem Planı ile Roman vatandaşlara yönelik çalışmalar konusundaki yol haritasının belirlenmesi, yapılan çalışma ve faaliyetlerin tüm yurtta eşgüdüm ve koordinasyon içinde birbirini destekleyecek ve etkisini artıracak şekilde yürütülmesi ve etkilerinin tanımlanan gösterge ve hedefler yoluyla sistematik bir şekilde sürekli takip edilerek başarıya ulaşması hedeflenmektedir.

Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi dokuz yıllık, I. Aşama Eylem Planı ise dört yıllık bir süre için hazırlanmış olup yeni gelişmelere ve ihtiyaçlara karşılık verebilmek adına revize edilebilecek ve geliştirilebilecektir. İlgili tüm paydaşların katkısı ve ilgili taraflarla görüşmeler sonucu hazırlanmış olan bu Belgenin, Türkiye’de Roman vatandaşlara yönelik çalışmaların yürütülmesi sürecinde temel bir referans kaynağı olması hedeflenmiştir.

METODOLOJİ

Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi (2023-2030) ve I. Aşama Eylem Planı (2023- 2025);

 Uluslararası çalışmalar, dünyadaki gelişmeler, yaşanan sorunlar ile bunlara yönelik geliştirilen çözüm stratejileri değerlendirilerek,

 Bakanlık temsilcileri ve bu alanda görev yapan uzmanların katkıları ile çalıştay ve toplantılarda elde edilen çıktı raporları,

 Ulusal alanda sorun tespiti ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri geliştirilerek, uygulanabilir faaliyetlerin tartışıldığı çalıştay raporları göz önünde bulundurularak oluşturulmuştur.

Bu Strateji Belgesi ve Eylem Planının hazırlanması sürecine 2021 Ağustos itibarıyla başlanmıştır. Öncelikle bir yol haritası çizilmiştir. Hazırlık sürecinde 2016-2021 yılları arasında bir önceki eylem planı kapsamında yapılan faaliyetler, güncel sorunlar ve çözüm önerileri konularında ilgili paydaşlarla çalıştaylar düzenlenmiştir. Mevcut durum analizi kapsamında uluslararası sözleşmeler, eylem planları, ulusal mevzuat, ilgili Bakanlıkların stratejik planları ve üst politika belgeleri incelenmiştir.

Paydaş katılımını en üst seviyede tutabilmek amacıyla Roman vatandaşlara sunulan hizmetlerle ilgisi olan, faaliyetlerinden doğrudan veya dolaylı olarak etkilenen, Bakanlığın hizmet alanını doğrudan veya dolaylı olarak etkileme gücüne sahip olan paydaşlar analiz edilmiştir. Paydaş analizi çerçevesinde sırasıyla paydaşların tespit edilmesi, önceliklendirilmesi, paydaşların görüş ve önerilerinin alınarak değerlendirilmesi çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

Bu kapsamda kamu kurumlarına bilgi verilerek söz konusu Strateji Belgesi ve Eylem Planına faaliyet önerileri, stratejik amaç ve hedefler belirlemeleri istenmiştir. Sonrasında, iletilen görüş ve öneriler ışığında stratejik amaçlar ve hedefler belirlenmiş, eylem önerileri derlenmiştir. Kamu kurumlarından alınan dönütler çerçevesinde taslak belge ortaya çıkmıştır.

Taslak belgenin çalışmaları devam ederken, sivil toplum kuruluşları ve kanaat önderlerinin Strateji Belgesi ve Eylem Planında yer almasını arzu ettikleri eylem ve faaliyetlerin öğrenilmesi amacıyla Bakanlığımız Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü web sitesinden duyuruya çıkılmıştır. Bu duyuru neticesinde sekretaryaya ulaşan ve kurumlarca uygulanabilir bulunan öneriler dikkate alınarak belgeye son hali verilmiştir.

MİSYON VE VİZYON

Vizyon

Roman vatandaşların yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve toplumsal bütünleşmenin artırılması.

Misyon

Eğitim, sağlık, istihdam, barınma, sosyal hizmet ve sosyal yardımlar alanlarında sunulan hizmetlerle gerek kısa gerek uzun vadede Roman vatandaşların sosyoekonomik refah seviyelerinin yükseltilmesi, sosyal uyumlarının güçlendirilmesi doğrultusunda gerekli adımların atılması sağlanacaktır. 

TEMEL İLKELER

i. Toplumsal ön yargı ve sosyal dışlanmayla mücadele etmek ve bunları önlemek,

ii. Yoksulluğu azaltmak,

iii. Güven, iş birliği ve güçlendirme ile Roman vatandaşların sosyal hayata katılımlarını artırmak,

iv. Kapsayıcı temel eğitime etkin erişimi artırmak,

v. Kayıtlı ve sürdürülebilir istihdama etkin erişimi artırmak,

vi. Roman vatandaşların sağlığını iyileştirmek, kaliteli sağlık hizmetlerine ve sosyal hizmetlere etkin erişimi artırmak,

vii. Roman vatandaşların ve çocukların kitlesel iletişim araçlarını daha güvenli kullanmasını sağlamak, kendilerinin ve çocuklarının dijital risklere karşı bilinçlenmelerini ve korunmalarını sağlamak,

viii. Sağlıklı koşullara sahip, güvenli konutlara ve temel barınma hizmetlerine etkin erişimi artırmak,

ix. Kadın erkek eşitliğine önem verilerek Roman kadınların hizmet ve programlardan eşit olarak yararlanmalarını sağlamak.

EYLEM PLANI